کنترل کلسترول خون - وبلاگ بایجانی

به گزارش وبلاگ بایجانی، بیماری بالا رفتن کلسترول خون (هاپیر کلسترولمی) خطر ایجاد بیماری های قلبی، عروقی را افزایش می دهد. شیوع آن با افزایش سن بیشتر می گردد. بالا بودن کلسترول خون بیشتر در مردان و گاهی اوقات به صورت

نویسنده: احمد حاجی شریفی

بیماری بالا رفتن کلسترول خون (هاپیر کلسترولمی) خطر ایجاد بیماری های قلبی، عروقی را افزایش می دهد. شیوع آن با افزایش سن بیشتر می شود. بالا بودن کلسترول خون بیشتر در مردان و گاهی اوقات به صورت خانوادگی دیده می شود. بالا رفتن سطح کلسترول با افزایش خطر بیماری عروق کرونر (CAD) و سکته ناشی از آترواسکلروز (تصلب شرایین) مرتبط می باشد.

کلسترول ماده ای است که تحت اسم لیپید شناخته می شود. این ماده در ساختمان دیواره سلولی و فراوری اسیدهای صفراوی (که هضم نماینده چربی هاست) و هورمون ها استفاده می شود. بیشتر کلسترول بدن از طریق کبد فراوری می شود اما مقداری کلسترول از طریق غذاها مخصوصاً تخم مرغ، گوشت و پوست ماهی فراهم می شود. سطح کلسترول بدن می تواند از طریق رژیم غذایی و نحوه زندگی تغییر کند. کلسترول در جریان خون به شکل مولکول لیپید- پروتئین که لیپوپروتئین نامیده می شود حمل شده و دو نوع اصلی از این مولکول ها وجود دارند. لیپوپروتئین با چگالی پایین که LDL نامیده می شود و لیپوپروتئین با چگالی بالا که HDL نامیده می شود. LDL نسبت به HDL مقدار زیادی کلسترول حمل می نماید و کلسترول در سطح بدن ذخیره می شود. مقدار زیاد LDL در خون خطر بیماری های عروقی را افزایش می دهد، به این علت است که افزایش چربی به شکل LDL در دیواره شریان ها رسوب می نماید. در صورتی که این رسوبات افزایش یابند، جریان خون محدود شده و لخته هایی تشکیل می شوند که رگ ها را مسدود می نمایند. HDL مولکول های آزاد کلسترول را برداشته و برای شکسته شدن، آن ها را به کبد برمی گرداند. بدین ترتیب سطح بالای HDL در خون در برابر بیماری شریانی، بدن را محافظت می نماید.

بیشتر بخوانید:24 روش براى کاهش کلسترول خون

سطح کلسترول از طریق ترکیبی از ژنتیک و نحوه زندگی، شامل: رژیم غذایی، وزن اضافی و فعالیت بدنی مشخص می شود. سطح کلسترول بالا با یک رژیم غذایی که چربی بالا مخصوصاً چربی های اشباع شده دارد مرتبط می باشد. هم چنین اضافه وزن و فقدان فعالیت بدنی، سطح کلسترول را بالا می برند. با این وجود بیماری کلسترول بالا اغلب خانوادگی است. بعضی افراد یک اختلال ارثی مخصوص به نام هیپرلیپیدمی ارثی دارند که در متابولیسم لیپیدهای بدن تأثیر داشته و نهایتاً باعث بالا بردن سطح کلسترول می شود. کلسترول بالا معمولاً تا زمانی که اختلالات دیگری همچون بیماری عروق کرونر را ایجاد نکند نشانه ای را به وجود نمی آورد.

کاهش چربی های خون از طریق رژیم غذایی:

از نظر پزشکی ثابت شده است که زیادی چربی خون از عوامل مهمی برای سخت شدن سرخ رگ های بدن، فراوری بیماری های قلبی و کوتاهی عمر می باشد، اما خوشبختانه با کاهش چربی های خون این امکان وجود دارد که عوارض ذکر شده در بالا، برطرف و به عمر انسان افزوده شود، رعایت یک سری اصول تغذیه ای و استفاده از یک رژیم غذایی مناسب علاوه بر این که یکی از روش های مؤثر در پایین آوردن سطح چربی خون می باشد، اثر داروهای پایین آورنده چربی خون را هم بیشتر می نماید.

با توجه به آزمایشات صورت گرفته در صورتی که مقدار چربی خون شما زیاد و بیشتر از مقدار عادی باشد، لازم خواهد بود که علاوه بر رعایت دستورات دارویی نکات زیر را رعایت کنید:

1- چون چاقی به خصوص چاقی شکم عامل مهم در افزایش سطح چربی خون می باشد لذا برای کاهش چربی خون در صورتی که اضافه وزن دارید باید آن را کنترل کنید. برای لاغر شدن مصرف کمتر برنج و مصرف نکردن غذاهای چرب می تواند مؤثر باشد.

2- بعضی از غذاها حاوی مقادیر زیادی از چربی های مضر می باشند که باید از مصرف آن ها خودداری نموده و به جای آن ها از غذاهای مناسب دیگری استفاده شود. نمونه هایی از این غذاهای مضر عبارتند از:

الف) زرده تخم مرغ که جداً باید از مصرف آن خودداری کنید (ممکن است بتوان از سفیده تخم مرغ که فاقد کلسترول است استفاده کرد).

ب) کره، خامه، پنیرهای چرب، ماست چرب و سایر فرآورده های شیر پرچرب)، همگی مملو از کلسترول هستند و باید از مصرف آن ها خودداری نموده و به جای آن ها از مارگارین، کره نباتی، شیر پاستوریزه که چربی آن گرفته شده و پنیر کم چربی در حد متعادل بهره ببرید.

ج) جگر و کله پاچه، حاوی مقادیر خیلی زیاد از چربی های مضر هستند و باید از مصرف آن ها خودداری کنید.

د) روغن های حیوانی حاوی چربی های مضر هستند لذا باید از مصرف آن ها خودداری نموده و به جای آن ها از روغن نباتی به خصوص روغن نباتی مایع استفاده شود (روی غذاها یا سالاد ریخته شود) که مناسب تر است و نه تنها حاوی چربی های مضر نیست بلکه مقدار چربی های خون را پایین می آورند.

3- درباره مصرف گوشت باید به نکات زیر توجه داشته باشید:

الف) گوشت های قرمز را مصرف ننموده و به جای آن ها از گوشت های سفید بیشتر بهره ببرید. گوشت های سفید شامل گوشت ماهی و مرغ، حاوی مقادیر کمتری از چربی های مضر هستند. علاوه بر آن ماهی حاوی چربی هایی است که خود می تواند پایین آورنده سطح چربی های خون باشد. بنابراین بهتر است که گوشت سفید را حتی الامکان جایگزین مصرف گوشت قرمز کنید.

ب) در روز حداکثر فقط یک نوبت غذای گوشتی صرف کنید که حتی المقدور گوشت آن هم از نوع سفید باشد، و در طی یک هفته حداکثر فقط 4 یا 5 روز غذای حاوی گوشت مصرف کنید.

ج) از سرخ کردن مواد غذایی به خصوص از سرخ کردن گوشت خودداری نموده و آنها را به صورت آب پز آماده فرمایید.

د) برای تأمین نیازهای پروتئینی روزانه از غذاهایی که حاوی غلات و حبوبات هستند و به خصوص غذاهایی که از مخلوط غلات و حبوبات تهیه می شوند بهره ببرید.

4- از میوه ها، سبزیجات و مواد غذایی گیاهی بیشتر بهره ببرید زیرا آن ها نه تنها حاوی چربی های مضر نیستند بلکه می توانند قسمت هایی از احتیاجات غذایی بدن را هم تأمین نمایند. موضوع خیلی مهم این که این نوع مواد غذایی حاوی فیبرهای غذایی مفیدی هم هستند که می توانند از جذب چربی های مضر جلوگیری نمایند.

5- نان سنگک و نان جو از مناسب ترین نان ها برای مصرف می باشند زیرا این ها هم حاوی فیبرهای غذایی مفیدی هستند که می توانند تا حدودی از جذب چربی های مضر در دستگاه گوارش جلوگیری نمایند.

6- ورزش و فعالیت های بدنی عامل مؤثری در تنظیم سوخت چربی های بدن و کاهش سطح چربی های خون هستند، بنابراین باید حداقل روزی 20 دقیقه راه پیمایی سریع را در برنامه زندگی خود بگنجانید.

7- سیگار علاوه بر تأثیر مستقیم و مضری که بر روی قلب و عروق دارد، باعث کاهش عمر هم می شود. چون سیگار سطح چربی های خون را افزایش می دهد. بنابراین قویاً توصیه می شود که هرگز سیگار نکشید. مقدار مناسب سطح کلسترول خون برای افراد بالغ پایین تر از 200 میلی گرم است. بعضی از مردم به محض این که در می یابند کلسترول آن ها بالاستمی خواهند با استفاده از دارو آن را کاهش دهند. در حالی که تحقیقات اخیر نشان داده است که بسیاری از داروهای کاهنده کلسترول منجر به افزایش بروز مرگ ناشی از بیماری های قلبی و هم سایر بیماری ها از بیماری کیسه صفرا گرفته تا نارسایی کلیه می شوند، در صورتی که اگر بیماری آن ها ژنتیکی نباشد می توانند به روش های درمان طبیعی متوسل شوند.

هیپرلیپیدمی ارثی

هیپرلیپیدمی ارثی یک بیماری ارثی است که خون به طور طبیعی حاوی سطوح بالایی از کلسترول و یا تری گلیسیرید می باشد. این بیماری از بدو تولد وجود دارد اما معمولاً در شروع بلوغ ظاهر می شود. هیپرلیپیدمی ناشی از یک ژن معیوب است که از یک یا هر دو والدین به ارث می رسد. ضروری است بدانید که رژیم پرچربی و فقدان فعالیت بدنی این بیماری را تشدید می نماید و بسیاری از مردم، سطوح افزایش یافته ای از کلسترول در خون شان دارند. در بعضی از آن ها بالا بودن سطوح کلسترول و تری گلیسیرید ناشی از اختلال ژن خاصی است که هیپرلیپیدمی نامیده می شود. این اختلالات سطح بالایی از لیپوپروتئین ها (مولکول های لیپید- پروتئین در خون) را به وجود آورده و نشانه ها در شروع بلوغ نسبت به سایر (هایپر کلسترولمی ها) زودتر ایجاد می شوند. بالا رفتن سطح لیپیدهای خون (مخصوصاً کلسترول) خطر عوارض آترواسکلروز (تصلب شرایین) را همچون بیماری عروق کرونر افزایش می دهد.

چندین شکل مختلف از هیپرلیپیدمی ارثی وجود دارد. افراد مبتلا سطح کلسترولی 2 تا 3 برابر بیش از حد طبیعی دارند. احتمال توارث این ژن از هر دو والد یک در یک میلیون می باشد. اگر توارث دو ژن معیوب صورت گیرد سطح کلسترول به 6 تا 8 برابر بیشتر از حالت طبیعی خواهد رسید. افراد مبتلا به این حالت در معرض خطر بالایی از سکته قلبی هستند که حتی در دوران کودکی هم ممکن است حادث شود.

سطوح کلسترول خیلی بالا و مرتبط با هیپرلیپیدمی ارثی، ممکن است نشانه هایی که به طور تدریجی در طی یک دوره چندین ساله ایجاد می نماید را به وجود آورد. مانند:

- تورم زرد رنگ در زیر پوست (گزانتوما) یا در پشت دست ها.

- تورم در اطراف تاندون های مفاصل مچ پا و مچ دست.

- تورم زرد رنگ در پوست اطراف پلک چشم (گزانتولاسما).

- حلقه سفید اطراف عنبیه (قسمت رنگی چشم).

بالا رفتن سطوح تری گلیسیرید معمولاً هیچ نشانه ای ندارد اما خطر پانکراتیت را افزایش می دهد. مردانی که این اختلال را داشته باشند ممکن است در سنین 20 تا 30 سالگی در آن ها نشانه های بیماری عروق کرونر مانند درد قفسه صدری اتفاق افتد. در زنان معمولاً استروژن از این مسائل تا بعد از یائسگی پیش گیری می نماید.

منبع مقاله :

حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پازدهم.

منبع: راسخون