یخدان میرفتاح یادگاری فراموش شده - وبلاگ بایجانی

به گزارش وبلاگ بایجانی، یخدان میرفتاح که بازمانده از دوران قاجار در شهرستان ملایر است، همراه با بارش بهاری 98 ریزش کرد و پس از گذشت سه سال هنوز سر پا نشده است.

به گزارش وبلاگ بایجانی نوروز سال 98 بود که بارندگی و سیل بخش عظیمی از تنها یخچال سنتی استان همدان را تخریب کرد. یخدان میرفتاح که بازمانده از دوران قاجار در شهرستان ملایر است، همراه با بارش بهاری آن سال ریزش کرد و پس از گذشت سه سال هنوز سر پا نشده است.

با وجود اینکه همان روزها مسئولان قول تسریع در بازسازی این بنای تاریخی را دادند، این وعده تا به امروز عملی نشده و پس از گذشت سه سال همچنان عدم تخصیص اعتبار بزرگترین مشکل بازسازی بنا و روند کُند بازسازی آن محسوب می گردد.

علی مالمیر، مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان 18 فروردین همان سال در گفت وگو با ایسنا، با اعلام اینکه بارندگی ها 38 میلیارد و 800 میلیون ریال به بناهای تاریخی همدان خسارت وارد کرد، گفت: از میان آثار تاریخی، تنها یخدان میرفتاح ملایر دچار خسارت کلی شده و به دیگر بناهای تاریخی استان به صورت جزئی آسیب وارد شده است.

وی اضافه نمود: مقدار خسارات وارده، به ستاد مدیریت بحران اعلام شده است که در صورت تأیید از اعتبارات ملی و استانی استفاده خواهیم کرد.

ابراهیم جلیلی، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ملایر نیز مهرماه سال 99 به خبرنگار ایسنا گفت: با توجه به شرایط بنا باید هر چه زودتر اعتبارات لازم برای ادامه روند بازسازی، طاق زدن و محوطه سازی آن تأمین گردد.

وی مستندسازی از وضع موجود(فتوگرامتری) را نخستین اقدام اجرا شده در بحث بازسازی یخدان میرفتاح دانست و اضافه نمود: دومین اقدام آسیب شناسی و تهیه حصار با اعتباری افزون بر 120 میلیون تومان از محل استانی تهیه شد و برای ادامه بازسازی و بازسازی بنا منتظر اعتباری به مبلغ حدود 285 میلیون تومان از محل ملی یا مدیریت بحران هستیم.

جلیلی در فروردین ماه 1400 نیز در گفت وگو با ایسنا، اتمام بازسازی یخدان میرفتاح را احتیاجمند تخصیص اعتبار دانست و گفت: در سال 98 مصالح مورد احتیاج برای بازسازی خریداری و مقرر شد برای بازسازی بنا از محل اعتبارات مدیریت بحران اعتباری تخصیص یابد که در آن سال حدود 600 میلیون برآورد شد اما هیچ اعتباری به بنا اختصاص پیدا نکرد.

وی با بیان اینکه تا به امروز برای بازسازی این بنا حدود 500 میلیون تومان هزینه شده است، گفت: متأسفانه به دلیل تأخیر در تأمین اعتبار هزینه های بازسازی اضافه شد، در ابتدا انتظار داشتیم با همان اعتبار گنبد بنا را بزنیم اما وقتی مشاهده شد دیواره های ساقه بنا یا دیواره های نگهدارنده گنبد به مرور زمان از بین رفته، نظرمان تغییر کرد و مقرر شد استحکام بخشی انجام گیرد و به صورت اصولی بازسازی و بازسازی گردد.

جلیلی در اردیبهشت ماه سال 1400 نیز با اشاره به اینکه از محل اعتبارات مدیریت بحران، اعتباری برای بازسازی بنا تخصیص پیدا نکرده است، گفت: از محل استانی و ردیف متوازن، 600 میلیون تومان اعتبار برای بازسازی یخدان مصوب شد که از این مبلغ 210 میلیون تومان تخصیص یافت.

وی ادامه داد: از محل این اعتبار تا به امروز اقداماتی از جمله آواربرداری، تخریب و جداسازی الحاقات، تخریب پایه های فرسوده، استحکام بخشی پایه های بیرونی بنا، مقاوم سازی پیِ اثر، خرید مصالح چوبی، ساخت قالب، تخلیه و حمل آوار به بیرون از محوطه اجرا شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ملایر مردادماه امسال نیز با اشاره به انتظار یخدان میرفتاح برای تامین اعتبار اضافه نمود: نوسانات مالی، نبود اعتبارات کافی و تخصیص اعتبار در قالب اوراق از دلایل اصلی تأخیر در بازسازی این بنای تاریخی است.

وی اعلام کرد: برای بازسازی و بازسازی 760 اثر تاریخی که همزمان با این بنا در کشور فرو ریختند، اعتباری از محل اعتبارات مدیریت بحران، تخصیص یافت اما برای بازسازی یخدان میرفتاح هیچ اعتباری از این محل تخصیص پیدا نکرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ملایر اعلام کرد: تا به امروز یک میلیارد و 450 میلیون تومان برای بازسازی این بنای تاریخی هزینه شده است.

جلیلی در آذرماه امسال نیز در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه بازسازی یخدان میرفتاح شامل سه بخش یخدان، ساقه و گنبد است، اظهار کرد: اجرای گنبد یخدان میرفتاح احتیاجمند تأمین اعتبارات ملی و استانی است.

وی درباره آخرین اقدامات اجرا شده در بنا گفت: حصارکشی اطراف محوطه یخدان میرفتاح به وسیله سازمان میراث فرهنگی، تهیه مستندنگاری وضع موجود و ثبت داشته های اثر تاریخی، خرید یکسری مصالح برای بازسازی اثر، تهیه طرح آسیب شناسی، برطرف خطر و ایجاد اتاق نگهبانی و حفاظت و انجام مکاتبات متعدد برای تأمین اعتبار از جمله اقدامات اجرا شده به شمار می رود.

جلیلی با اشاره به اینکه از اعتبارات استانی سال 1401، حدود 500 میلیون تومان برای این کار پیش بینی شده اما هنوز تخصیص نیافته است، اضافه نمود: پیگیر تخصیص اعتبارات بیشتر در حدود 800 میلیون تومان برای تکمیل روند بازسازی یخدان میرفتاح هستیم هر چند برآورد ما برای اجرای گنبد یخدان میرفتاح یک میلیارد تومان اعتبار است.

به گزارش ایسنا، یخچال سنتی میرفتاح از سه قسمت تشکیل شده که شامل یخدان با حدود شش متر در عمق زمین، یک چاه دفع آب به عمق پنج متر، ساقه یا پایه گنبد با حدود چهار متر از مصالح سنگ و خشت و آجر است و قسمتی که محل ذخیره یخ و تحت عنوان یخدان و ساقه بوده، این قسمت ها کاملاً سالم است.

قسمت فرو ریخته بنا گنبدی است که برای جلوگیری از تابش مستقیم نور به یخ داخل یخدان روی آن زده شده و باعث تهویه و دیرتر آب شدن یخ ها می شده است بعلاوه یک دیوار سایه انداز کنار یخدان وجود داشته که بین 40 یا 50 سال قبل و پیش از ثبت ملی بنا از بین رفته و سه حوض داشته که آب قنات را در زمستان درون آنها می ریختند تا یخ بسته سپس داخل یخدان بریزند.

در بهار سال 98 که گنبد سایه انداز این اثر فرو ریخت، نخستین اقدام به منظور حفاظت اضطراری و جلوگیری از احتمال خسارت انسانی، حصارکشی بنا بود که به طول 130 متر انجام شد.

اگرچه همان روزها گفته شد اعتباری از سوی مدیریت بحران استان برای بازسازی یخدان میرفتاح درنظر گرفته می گردد اما این اعتبار به بنا تخصیص نیافت و به کُند بودن روند بازسازی آن دامن زد. از سوی دیگر اعتبارات استانی و ملی میراث فرهنگی به تنهایی کفاف بازسازی و نگهداری آثار تاریخی را نمی دهد و این قضیه به چالشی جدی در این حوزه تبدیل شده که احتیاجمند چاره اندیشی است.