بایدن ادامه دهنده سیاست های ترامپ در قبال ایران؟ - وبلاگ بایجانی

به گزارش وبلاگ بایجانی، خبرگزاری خبرنگاران-شهاب الدین دوستدار- پیش از آن که جو بایدن به مقام ریاست جمهوری برسد؛ گرایشی در ایران بر این باور بودند که تفاوت رویکرد او با ایران منجر به پیدایش فرصتی ارزشمند خواهد شد که برطرف سریع تحریم ها نتیجه قهری آن خواهد بود. این گرایش اختلاف ایران با ایالات متحده را رویکردی تلقی می نمایند و بر این گمان هستند که با تغییر رویکردها در ایالات متحده، نحوه برخورد آمریکا با ایران نیز تغییر اساسی خواهد نمود. در بطن استدلال این افراد این منطق وجود دارد که اشکال در ماهیت ایالات متحده و خوی استکباری آن نیست؛ بلکه اشکال اساسی در نوع تنظیم روابط ما با آمریکاست. این رویکرد همواره میان جمهوری خواستار و دموکرات های آمریکایی تمایز ریشه ای قائل شده و حضور آنان بر سِمت قدرت را فرصت تلقی می نمایند.

در برابر این گرایش؛رویکردی دیگر بود که اختلاف ایالات متحده آمریکا با ایران را ساختاری می دانست. این رویکرد با گرایش ایدئولوژیک غلیظ تر معتقدند که ساختار آمریکا به دلیل ماهیت استکباری اش نه می خواهد و نه می تواند با نظام اسلامی ایران که گرایشی ایدئولوژیک و منتقد نظم استکباری موجود دنیا دارد، همسویی یا حتی عدم تخاصم داشته باشد.

بر پایه این دیدگاه تفاوتی میان جو بایدن دموکرات و دونالد ترامپ جمهوری خواه نیست؛ زیرا هیچکدام قادر نیستند برخلاف منافع ساختاری که قلب نظام کاپیتالیستی است گامی بردارند. از این منظر تنظیم نمایندگان سیاست های ایالات متحده، سیاستمداران آن نیستند بلکه بانکداران و صنایع عظیم خانگی و نظامی هستند که بر حسب شرایط مورد احتیاج برای تامین منافع خود، دموکرات یا جمهوری خواه را روی کار می آورند.

البته گرایش سومی هم وجود دارد که نظام اسلامی تا به امروز برپایه آن عمل نموده است. بر پایه این رویکرد ثالث، نظام با نگاه کاملا واقع بینانه ماهیت استکباری آمریکا را شناخته ولی برحسب شرایط نه برای سازش بلکه به صورت تاکتیکی و با مانورهای حساب شده به مذاکره و مصاحبه به عنوان بخشی از تاکتیک پیشبرد راهبرد امت سازی خود در سطح دنیای می نگرد. نگرش واقع بینانه نظام بر پایه تعریف ایدئولوژیک رابطه با آمریکا ولی با تاکتیک منعطف عمل می نماید تا از ایجاد اتحاد در جبهه دشمن جلوگیری نماید. از این رو؛ نگاه به تخاصم میان ایران و آمریکا در این رویکرد کاملا ایدئولوژیک است و تفاوتی هم میان دموکرات و جمهوری خواه نیست اما در عرصه تاکتیک از هر فرصتی که به تضعیف دشمن بیانجامد، بهره می گیرد.

به همین دلیل، برخلاف اصلاح طلبان نظام از ابتدا تفاوتی اساسی میان رویکرد نهایی ترامپ و بایدن قائل نشده و رهبری معظم نظام به روشنی بارها نسبت به هرگونه خوش باوری نسبت به تغییر رویکرد ایالات متحده هشدار داده اند.

نوشته حاضر کوشش دارد رویکرد امنیتی دولت بایدن را ظرف این مدت حدودا دوماهه ارزیابی نموده و به ویژه تفاوت آن را با رویکرد ترامپ در قبال ایران مقایسه ای اجمالی نماید.

فرانس پرس در گزارشی از استراتژی و نوع برخورد بایدن در قبال ایران نوشت: با وجود انتقاد از حداکثر کمپین فشار، دولت جدید به سیاست های ترامپ ادامه داده و پیغام اشتباهی به تهران ارسال می نماید.

آمریکا در حال حاضر که نزدیک به دو ماه به ریاست جمهوری جو بایدن می گذرد؛علیرغم وعده مبارزات انتخاباتی او برای بازگشت به توافق هسته ای ایران، هنوز به این توافق که به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام (JCPOA) نیز شناخته می گردد، بازنگشته است. تحریم های مبتنی بر فشار حداکثری رئیس جمهور سابق، دونالد ترامپ همچنان در جای خود باقی مانده و رابطه با ایران از شرایط تنش خارج نشده است. سیاستمداران غربی معمولا بر این مسئله تاکید می نمایند که ایرانیان به زودی برای انتخابات ریاست جمهوری در ماه ژوئن به پای صندوق های رای می فرایند و رئیس جمهوری بعدی ایران به احتمال زیاد راستا سیاسی کشور را تغییر می دهد لذا اگر بایدن نتواند اقدام سریعی برای بازگشت به برجام انجام دهد، این پنجره طلایی فرصت برای احیای دیپلماسی با تهران به زودی بسته می گردد و راستا رو به جلو بسیار پیچیده تر خواهد شد.

رفتار و کنش های سیاسی دولت بایدن ظرف همین مدت کوتاه دال بر این است که اگرچه طرفداران بایدن در طول هفته های گذشته صبورانه منتظر استقرار دولت او بوده اند، اما احیای دیپلماسی با ایران در اولویت دولت بایدن به نظر نمی رسد. در مقابل، حملات مجدد هوایی در سوریه در واکنش به حملات راکتی شبه نظامیان در عراق، نگرانی هایی را در خصوص تشدید تنش بیش تر با ایران، و حتی چشم انداز رویارویی های نظامی بیش تر در منطقه، میان طرفداران دولت بایدن برانگیخته است و تنش هایی که می تواند دستاورد تاریخی دیپلماتیکی را که میراث سیاست خارجی دولت اوباما - بایدن بود، به باد دهد.

مواضع مقامات ارشد دولت بایدن نگران نماینده تر است و البته دور از برداشتی که نظام اسلامی و رهبری آن از رفتار محتمل دولت جدید آمریکا داشتند، نیست. در 18 فوریه، ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه گفت آمریکا آماده مصاحبهست، اما هیچ گونه گام جدید یا اقدامی برای برطرف تحریم ایران صورت نگرفت، این پیشنهاد تفاوتی با اقدامات ترامپ در جهت مصاحبهها ندارد.

در 7 مارس آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا توئیت کرد که ایران در راستا اشتباهی حرکت می نماید و ایران باید دوباره به تعهدات خود عمل کند این ها همه در حالی است که آمریکا به هیچ یک از تعهدات خود عمل ننموده است. در همین حال در دوم مارس، یک مقام کاخ سفید به وال استریت ژورنال گفت آنالیز تحریم ها ممکن است ماه ها طول بکشد. این با نظرات خود بایدن در سال گذشته که از ترامپ خواست در جریان پاندمی کرونا گام های فوری در جهت برطرف تحریم های ایران بردارد، مغایرت دارد.

بایدن پیش از پیروزی بارها ترامپ را به خاطر سیاست شکست خورده اش در قبال ایران مورد انتقاد قرار داده بود، اما در عمل، دولت جدید او همان سیاست و کمپین فشار حداکثری را که از دولت ترامپ به ارث برده بود، حفظ نموده است. تحریم ها هنوز پابرجا هستند؛ ترامپ رفته است اما مردم ایران هیچ تفاوتی را در عملکرد دولت بایدن در مقایسه با دولت تندروی ترامپ احساس ننموده اند.

در سال 2019، جیک سالیوان که اکنون مشاور امنیت ملی ایالات متحده است، تصمیم ترامپ برای کنار کشیدن از توافق هسته ای ایران را یکجانبه گرایی درنده نامید.اما همان تیمی که ترامپ و مایک پمپئو وزیر امور خارجه سابق را به دلیل ترک توافق و سوءاستفاده از تحریم ها مورد انتقاد قرار داد، اکنون اساساً همان کار را تکرار می نماید.

فرانس پرس در گزارشی تصریح نموده است که در اکتبر 2017، ماه ها پیش از کناره دریافت رسمی ترامپ از توافق هسته ای ایران، بایدن از موثر بودن این توافق حمایت کرد و نسبت به امیدهای ترامپ به معامله بهتر هشدار داد. اکنون که بایدن خود مقام مسئول دولت است با اظهار تمایل به گسترش و تقویت معامله، از زبانی شبیه به تیم ترامپ استفاده می نماید.

به نظر می رسد هیچ برنامه کوتاه مدت یا بلندمدتی برای اصلاح رویکرد ترامپ در دولت بایدن وجود ندارد. این در حالی است که تهران هم نشان داده است اهل باج دادن نیست.

در همین دوره در حال نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران هستیم. این شرایط خود به سردرگمی سیاستگذاران آمریکایی دامن زده است. گروهی بر این باورند که از برطرف تحریم ها دست کم به صورت حداقلی به عنوان ابزار مدیریت فضای ایران استفاده نموده و زمینه روی کار آوردن اصلاح طلبان یا متمایلین به آمریکا را فراهم آوریم و گروهی معتقدند دولت فعلی دیگر نمی تواند تعهد استواری ارائه نماید، از این رو، بهتر است تا روی کار آمدن دولت جدید صبر نماییم. تمام این ها در حالی است که احتمال به روی کار آمدن دولتی با موضع ایدئولوژیک در برابر آمریکا بیش از احتمالات دیگر است.